اختلال چند شخصیتی و درمان آن

بیماری چند شخصیتی چیست؟

شاید بتوان احساس کسی را که دچار بیماری چند شخصیتی است با کسی مقایسه کرد که به‌هنگام کار کردن برای لحظه‌ای از خودبی‌خود و غرق رؤیا می‌شود. این احساس برای بیشتر ما چندان غریبه نیست، بنابراین بیشتر ما تجربهٔ خفیفی از این اختلال داریم. البته تجربهٔ ما محدود به چنین حالاتی می‌شود و این در حالی است که بیماری چند شخصیتی، در مراحل پیشرفته‌تر و شدیدتر سازوکار ذهنی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و باعث گسستگی، یا از بین رفتن ارتباط میان افکار، خاطرات، احساسات و رفتارها می‌شود.

به باور روان‌شناسان، ترکیبی از چند عامل مختلف است که در نهایت باعث بروز اختلال چند شخصیتی می‌شود و یکی از این عوامل، احتمالا به آسیب‌ها یا ضربه‌های روحی دوران کودکی مربوط می‌شود.

گسستگی از شخصیت اصلی یا متوسل شدن به شخصیت‌های دیگر در واقع رویکردی است که شخص مبتلا به این اختلال، برای کنار آمدن با شرایطش در پیش می‌گیرد. به بیان بهتر، این شخص تجربه‌ای به‌شدت خشونت‌آمیز یا دردناک را از سر گذرانده است که قادر به پذیرفتن آن به‌صورت خودآگاه نیست و تلاش می‌کند تا از آن فاصله بگیرد.1

علائم بیماری چند شخصیتی

بارزترین نشانه بیماری چند شخصیتی نمایان شدن دو یا چند شخصیت یا هویت متمایز در وجود یک شخص است. شخصیت یا هویتی که بر روی افکار و رفتار تأثیرگذار و بر آن ها تسلط داشته باشد.

فراموشی اثرگذار و گسترده اطلاعات کلیدی شخصی، نشانه دیگر این اختلال است.

کسی که به اختلال چند شخصیتی مبتلاست، برای هریک از شخصیت هایی که در او نمایان می شود، خاطراتی منحصر به فرد دارد که متمایز از خاطرات دیگر شخصی تهایش است. سن، جنسیت یا نژاد هر کدام از این شخصیت ها متفاوت از دیگری است و رفتار، حالت و شیوه صحبت کردن، با نمایان شدن هریک از شخصیت ها، متفاوت خواهد بود. این شخصیت ها گاهی شکل افراد خیالی و گاهی شکل حیوانات را به خود می گیرند (به این معنا که « تعویض شخصیت » نام گرفته است). 

نمایان شدن هر شخصیت و تسلط آن بر رفتار و افکار، به اصطلاح شخصیتی جای خود را به شخصیت دیگری بدهد). بعضی افراد چند ثانیه یا چند دقیقه یک بار دچار تعویض شخصیت می شوند و بعضی دیگر، چند روز یک بار. روان درمانگر ممکن است بتواند با هیپنوتیزم کردن بیمار، شخصیت های مختلف او را به خواسته هایش پاسخگو کند.

فرد مبتلا به بیماری چند شخصیتی، ممکن است در کنار نشانه های یاد شده دچار اختلالات روانی دیگری هم باشد. نشانه های رایج این اختلالات عبارت اند از : افسردگی، نوسان خلقی، تمایلات خودکشی، اختلال های مربوط به خواب، اضطراب، فوبیا، نشانه هایی شبیه به نشانه های روا نپریشی (مثل توهم های دیداری و شنیداری،و...)

از دیگر نشانه های احتمالی اختلال چند شخصیتی  میتوان به فراموشی، نداشتن درک از زمان، خلسه و تجربه های خارج از بدن اشاره کرد. بعضی از افراد مبتلا به این اختلال متمایل به رفتارهای خود آزارانه، خود ویرانگرانه و حتی خشونت آمیز می شوند. (هم خشونت در قبال خود و هم خشونت در قبال دیگران).

برای نمونه، کسی که از بیماری چند شخصیتی رنج می برد، ممکن است تن به کارهایی بدهد که در حالت عادی انجام نمی دهد؛ کارهایی چون رانندگی با سرعت زیاد یا دزدیدن پول از دوست یا کارفرما و این در حالی است که انگار نیرویی غیر از خودشان آنها را وادار به انجام این کارها می کند.2
 

چه عاملی موجب چند شخصیتی شدن می شود؟ 

بررسی تاریخچه زندگی افراد چند شخصیتی نشان می دهد که سابقه مورد سوء رفتارهای جسمی- روانی و بیش از همه جنسی قرار گرفتن در دوران کودکی آنها وجود داشته است. بسیاری از آنها از جانب فرد مورد اعتماد خود، مورد آزار قرار گرفته اند.

در این وضعیت کودک از این اختلال به عنوان نوعی دفاع استفاده می کند. جنبه های مختلف شخصیت اصلی او از هم جدا می شوند (تجزیه می شود) و هر شخصیت هیجان یا حالت لازم را ظاهر می سازد. وقتی سو» رفتار روی می دهد کودک برای محافظت از خود از ضربه یا جدا کردن خود از اعمال وحشت انگیز، اساسا تبدیل به شخص دیگری می شود که سو» رفتار برای او روی نمی دهد و ممکن نیست روی دهد.

سپس این شخصیت های تجزیه شده در دراز مدت در شرایط مختلف خود را ظاهر می سازند تا فرد خودش را از تهدیدها ی هیجانی غیر قابل تحمل و آسیب در امان نگه دارد.در برخی موارد هم علت بیماری به صرع و آسیب مغزی نسبت داده شده است.3

تأثیر بیماری چند شخصیتی بر زندگی

بیماری چند شخصیتی باعث می‌شود تا چگونگی تجربه کردن زندگی مبتلایان به آن تغییر کند و این اتفاق، به چند شیوهٔ اساسی صورت می‌گیرد. در ادامه نگاهی به این شیوه‌ها خواهیم داشت:
 

زوال شخصیت

احساس جدا بودن از بدن که به این خاطر، به آن تجربهٔ خارج از بدن هم گفته می‌شود؛
 

مسخ واقعیت

احساس غیرواقعی بودن دنیای بیرون یا تیره‌وتار و دور از دسترس به نظر رسیدن آن؛
 

فراموشی

ناتوانی در به یاد آوردن اطلاعات شخصی مهم. این فراموشی به‌حدی گسترده است که نمی‌توان اسم فراموشی مقطعی یا معمولی را بر آن گذاشت. مبتلایان به بیماری چند شخصیتی ممکن است به‌هنگام گفت‌وگو، موضوع صحبت را فراموش کنند یا ظرف یک ثانیه، محتوای گفت‌وگوی معناداری را از یاد ببرند؛
 

پریشانی هویتی یا تغییر هویت

هر دوی این حالات شامل احساسی می‌شوند که در آن شخص نمی‌تواند با قاطعیت بگوید کیست و از این لحاظ، احساس پریشانی می‌کند. کسی که در تعریف کردن علایق زندگی، باورهای سیاسی، مذهبی و اجتماعی یا چشم‌اندازهای کاری‌اش به مشکل برمی‌خورد، مثالی است برای پریشانی هویتی. به علاوهٔ این‌ها ممکن است احساساتش نسبت به زمان، مکان یا موقعیت، به‌گونه‌ای تغییر کند که غیرمعمولی به نظر برسد.1
 

درمان اختلال چند شخصیتی

روان درمانی در افراد مبتلا به اختلال چند شخصیتی، جهت افزایش آگاهی و مدیریت احساسات و سازگاری بیشتر فرد برای تحمل هیجانات منفی در مواجهه با عوامل استرس زا، اثر بخش است. هدف از درمان، انسجام پیدا کردن شخصیت های از هم گسیخته است.

روانکاوی نیز از روش های درمان اختلال چند شخصیتی می باشد که با تحلیل موقعیت ها و تجارب گذشته بیمار به او کمک می شود تا نسبت به احساسات و رفتار خود بینش پیدا کند. از آن جایی که افراد مبتلا هویت تجزیه ای، بسیار تلقین پذیر هستند، هیپنوتیزم درمانی نیز روشی موثر جهت بهبود آن هاست.3

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.tebinja.com
3.www.asriran.com